Tradycja
DZIEJE SZKOŁY
Szkic budynku przy ul. Jaracza 26
1946 – 1949
Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne im. Jarosława Dąbrowskiego Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Łodzi, ul. Jaracza 26.
Historia XXI Liceum Ogólnokształcącego im. B. Prusa w Łodzi datuje się od 1946 roku. Szkoła powstała i rozwijała się razem z odradzającą się po okupacji hitlerowskiej niepodległą Polską. Oficjalnie jej nazwa pojawia się dopiero w dokumentach szkolnych i brzmi: Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne im. Jarosława Dąbrowskiego Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Łodzi.
Z dużym prawdopodobieństwem uznać można, że dzień 1 lutego 1946 roku jest datą jej powstania.
Kuratorium Łódzkiego Okręgu Szkolnego przydzieliło organizatorom szkoły, z jej pierwszym dyrektorem, dr Genowefą Szwejkowską, gmach dawnej szkoły powszechnej im. Królowej Jadwigi, mieszczący się przy ulicy Stefana Jaracza 26. Tam też 12 zapaleńców rozpoczęło trud odzyskiwania utraconego w czasie wojny czasu. Mury szkoły przyjęły wówczas niezwykłe pokolenie uczniów.
W ławkach zasiedli ludzie różnego wieku, różnej wiedzy, często z wielkim doświadczeniem życiowym, ci z obozów, ci z "lasu", ci, co swoje pierwsze lata młodości zmarnowali na przymusowych robotach.
1949 - 1957
I Ogólnokształcąca Szkoła TPD Stopnia Podstawowego i Licealnego im. J. Dąbrowskiego w Łodzi, ul. Jaracza 26.
Kiedy w maju 1949 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, szkoła przyjęła nową nazwę: I Ogólnokształcąca Szkoła TPD Stopnia Podstawowego i Licealnego im. J. Dąbrowskiego w Łodzi.
Na początku lat 50. szkołą kieruje dyrektor Franciszek Czerwiński, mądry, bezpośredni, prawy człowiek. Była to typowa jak na owe czasy jedenastolatka. Kształciła i wychowywała dzieci robotnicze, inteligenckie oraz znaczną liczbę dzieci żydowskich uratowanych z wojny. Specyfika tych czasów to codzienne, ranne apele, które gromadziły młodzież, a korytarze i schody zastępowały aulę szkolną.
Pierwsza matura odbyła się w 1951 roku i było to wielkie wydarzenie w szkole.
Szkic budynku przy Aleja Kościuszki 65
1957 - 1958
XXI Liceum Ogólnokształcące w Łodzi, Aleja Kościuszki 65.
Poważne zmiany nastąpiły w lutym 1957 roku kiedy to szkoła podstawowa przyjęła imię J.Dąbrowskiego i pozostała w dotychczasowym gmachu, natomiast człon licealny od dnia 1 lutego 1957 roku, już z numerem XXI - przeniesiono do obszernego gmachu przy Alei Kościuszki 65.
Nowy budynek był istotnie okazały i bardzo reprezentacyjny. Niestety, w jednym gmachu umieszczono trzy licea dzienne (XXI LO, VII LO, X LO) oraz dwie szkoły wieczorowe. Obiekt wprawdzie obszerny, ale tłok w nim panował ogromny. Nastąpiło obniżenie wyników nauczania. Liceum zatraca powoli swą indywidualność i odrębność.
W tym trudnym okresie szkołą kieruje dyrektor Marcin Białek, znakomity organizator, ukochany wychowawca, "dusza" człowiek.
1959 - 1961
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, Al. Kościuszki 65
Z wydarzeń szkolnych tego okresu dwa fakty zasługują na szczególną uwagę - wydanie szkole orzeczenia organizacyjnego i uroczystość nadania patrona. Pierwszą kwestię rozwiązano dnia 2 sierpnia 1958 roku, kiedy to Ministerstwo Oświaty specjalnym pismem zatwierdziło proponowaną nazwę szkoły "XXI Liceum Ogólnokształcące im. B.Prusa".
Dzień 14 marca 1959 roku był dniem szczególnie uroczystym. Szkoła otrzymała imię wielkiego polskiego pisarza - humanisty, Bolesława Prusa. Już wcześniej uczniowie i nauczyciele dyskutowali nad tą kwestią. Wszystkim najbliższy okazał się ten skromny w życiu, wielki duchem humanista, miłujący człowieka - "Serce Serc" Bolesław Prus. Uroczystość połączona była z wręczeniem sztandaru, ufundowanego przez Komitet Rodzicielski. Widnieje na nim hasło: "Kształcimy wolę, myśli i uczucia".
1961 - 1976
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
Nowe możliwości rozwoju szkoły zarysowały się dopiero w 1961 roku. Dnia 8 czerwca nastąpiło przekazanie szkole budynku przy ulicy Mikołaja Kopernika 2. Jest to data przełomowa w historii liceum. Od niej bowiem zaczyna się systematyczny, stały rozwój szkoły. Tu poczuliśmy się wreszcie jak u siebie.
Nowy, szkolny dom, starała się stworzyć mgr Genowefa Jędrzejczak, która po nagłej śmierci nieodżałowanego dyrektora Białka objęła po nim tę funkcję. Na jej barki spadła organizacja przeprowadzki.
Kolejnymi dyrektorami byli mgr Henryk Rybak - człowiek o młodzieńczej energii i wysokiej kulturze osobistej oraz mgr Anna Kałła - troskliwa, zapobiegliwa "gospodyni", która swą serdecznością i życzliwością zjednała szkole wielu przyjaciół.
W tym okresie w szkole pracowało wielu doskonałych pedagogów, wśród nich byli państwo Czesława i Jerzy Artykiewiczowie - wspaniała para matematyków. Wszyscy uczniowie klas pierwszych pragnęli uczęszczać do klas, w których oni wykładali.
W 1976 roku po raz pierwszy odśpiewano hymn szkoły, do którego muzykę skomponowała mgr Janina Golańska, a słowa ułożyła mgr Liliana Rodewald.
1976 - 1980
Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4 - XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
Budynek przy ul.Kopernika od samego początku dzieliliśmy z II Korespondencyjnym Liceum Wieczorowym dla Pracujących. Wynikały stąd duże trudności w organizowaniu zajęć pozalekcyjnych, utrzymaniu czystości, ustalaniu odpowiedzialności za zniszczone mienie itp. Te trudne i nabrzmiałe częstymi konfliktami kwestie miało rozwiązać utworzenie w 1976 roku Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 4. Wspólna dyrekcja, nowa organizacja pracy dawały nadzieję na szybkie rozwiązanie trudności.
1980 - 1990
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
Jednak trudności nie zostały rozwiązane. Dlatego z dużym zadowoleniem przyjęliśmy decyzję władz oświatowych, które w roku 1980 zadecydowały o likwidacji Zespołu i wyprowadzeniu z budynku uczniów dorosłych.
W latach 80. dyrektorami szkoły byli mgr Jan Wilczewski - kontynuator swych poprzedników, starający się, aby dobre imię XXI LO nie doznało uszczerbku i - od 1984 roku, mgr Maria Malinowska.
W szkole dużo się dzieje. Popołudniami pracują koła przedmiotowe, odbywają się zajęcia sportowe i kulturalne. Szkoła słynie z wysokiego poziomu dydaktycznego. Młodzież osiąga sukcesy w olimpiadach przedmiotowych, konkursach, zawodach sportowych. Wspaniałe sukcesy odnosi szkolny chór "CANTEMUS", działający pod kierunkiem mgr Anny Domańskiej.
Na 40-lecie szkoły w roku 1986 zostaje wydana pierwsza monografia XXI LO.
1990 - 1992
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
W lata 90. szkoła wkracza wraz z nowym dyrektorem, wybranym po raz pierwszy przez członków Rady Pedagogicznej w demokratycznych wyborach. Dyrektorem tym zostaje mgr Bożena Cichoń.
Był to czas, kiedy w ślad za zmianami politycznymi w państwie nastąpiły zmiany w oświacie polskiej. Zwrócono większą uwagę na sprawy wychowawcze, w znacznym stopniu włączono rodziców do udziału w życiu szkoły. Przez zmianę charakteru uroczystości szkolnych (wspólne wigilie, jasełka) starano się uczynić szkołę bliższą, bardziej rodzinną.
1992 - 2002
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
Od 1 września 1992 roku dyrektorem XXI LO jest mgr Janusz Bąk, wybrany na drodze konkursu kuratoryjnego.
Ten okres w historii szkoły upływa pod znakiem sponsorów. Szkoła, żeby trwać, wzbogacać swoją ofertę edukacyjną, przyciągać uczniów, musi zarabiać. Na jesieni 1993 roku rozpoczyna się owocna współpraca ze Studium Języków Obcych M.Wawrzonka i Spółki. Popołudniami budynek przy ulicy Kopernika staje się szkołą języków obcych. Zarobione pieniądze przeznaczane są na doposażanie pracowni (komputery, telewizory, magnetowidy, słowniki, atlasy) oraz na modernizację szkolnych pomieszczeń (przebudowa szatni, sali gimnastycznej, auli i biblioteki).
Wszystkie nadające się do tego pomieszczenia zamieniane są na klasopracownie, aby tylko zaradzić ciasnocie. Powstaje szkolna czytelnia i siłownia, tworzone są pracownie tematyczne (salonik literacki, pracownia antyczna i socrealistyczna). Te zmiany stanowią uzupełnienie dla wzrastającego prestiżu i pozycji szkoły wśród najlepszych łódzkich liceów.
Uczniowie XXI LO odnoszą sukcesy w olimpiadach i konkursach. Z roku na rok rośnie liczba chętnych ośmioklasistów pragnących zostać uczniami XXI LO. Nie bez wpływu pozostaje tu zapewne fakt, że odsetek absolwentów przyjmowanych na studia wyższe wynosi 90%, co najlepiej świadczy o poziomie kształcenia i wystawia szkole najobiektywniejszą z możliwych ocen.
Od 1998 roku szkoła wkracza na drogę wielkich zmian, którą wytycza reforma systemu edukacji narodowej.
2003 - 2010
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
XXI LO wchodzi do Wojewódzkiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie. Opracowany zostaje "Program działań interwencyjnych". Uczniowie wypełniają ankietę pt. "Wiele zależy od Ciebie. Możesz uczyć się w zdrowej i bezpiecznej szkole". Realizowany jest projekt wychowawczy "Rozwiń skrzydła. Spędzaj czas mądrze".
Powstaje Wewnątrzszkolny System Oceniania, jeden z najważniejszych dokumentów Liceum. Określa on prawa i obowiązki ucznia oraz nauczyciela. Na podstawie WSO opracowane zostały Przedmiotowe Systemy Oceniania. Uczniowie mają pewność, że są oceniani zgodnie z zasadami sprawiedliwości, obiektywizmu, jawności i poszanowania godności. Szkoła zapewnia uczniowi wszechstronny rozwój osobowości oraz dobre przygotowanie do podjęcia studiów, daje narzędzia do zaspokojenia pasji i ambicji, wychowuje w duchu miłości do rodzinnego miasta i ojczyzny, uczy poszanowania dla tradycji i osiągnięć własnego narodu, szacunku dla praw człowieka, tolerancji, umiłowania wolności i pokoju.
Rada pedagogiczna wprowadza Wewnątrzszkolne Doskonalenia Nauczycieli. Liderem ds. kształcenia zostaje Małgorzata Zaradzka-Cisek, a liderem ds. wychowania - Małgorzata Kaźmierczak (w niedługim czasie zostanie oddelegowana do pracy w Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej).
Powstaje Klub Europejski, którego członkowie uczestniczą w wyjazdach edukacyjnych do krajów UE. Szkoła współpracuje z organizacjami pozarządowymi, których celem jest propagowanie wiedzy o krajach UE. Realizowane są liczne projekty edukacyjne, uczniowie wyjeżdżają na warsztaty edukacyjne do Brukseli, Stuttgartu, poznają Parlament Europejski, na spotkaniach z rówieśnikami z innych krajów przedstawiają atrakcje turystyczne Polski i specyfikę regionu łódzkiego. Nauczyciele organizują wymiany uczniów ze szkołami z krajów UE; do dzisiejszego dnia jest to stały element kształcenia w XXI LO.
Trwają przygotowania do zjazdu absolwentów, realizowany jest projekt "Śladami naszych absolwentów". W 2006 r. Szkoła obchodzi 60-lecie istnienia. Z tej okazji powstaje obszerna publikacja na temat historii i bieżącej działalności Liceum pt. Encyklopedia XXI LO, której autorami jest nieomal cała społeczność (ponad 300 autorów i liczni współpracownicy, a we wrześniu 2006 roku odbywa się zjazd Absolwentów w Teatrze Muzycznym.
W 2008 roku z inicjatywy uczniów powstaje Kawiarenka XXI LO, miejsce integracji młodzieży, spotkań z przedstawicielami kultury, ale przede wszystkim jest to enklawa samorządności uczniowskiej. W tym okresie realizowane są ciekawe projekty edukacyjne, takie jak: "Szwecja - nasz sąsiad od tysiąca lat", Szkolny Konkurs Wiedzy o AIDS, Konkurs Kolęd i Pastorałek, Tydzień Kultury Szkoły, Prusejada – święto sportu oraz Europejskie Igrzyska Olimpijskie. W 2009 roku powstaje Galeria XXI LO, w której można oglądać obrazy i fotografie uczniów i nauczycieli.
2011 - 2021
XXI Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Łodzi, ul. Kopernika 2
W 2011 r. dyrektorem Szkoły zostaje Małgorzata Zaradzka-Cisek, dotychczasowa zastępczyni dyrektora J. Bąka.
Budynek Liceum przechodzi gruntowną termomodernizację. Organizowany jest ogródek szkolny od ulicy Wólczańskiej. Powstaje kolejna pracownia tematyczna, zwana salą koronacyjną, a w kolejnych latach pracownia fizyczna, sala obywatelska, laboratorium przyrody i nowoczesna pracownia chemiczna według pomysłu z-cy dyrektora Doroty Kalinowskiej, oraz sala debat, pracownia matematyczna πr2, geograficzna, a także odbywają się remonty innych pomieszczeń edukacyjnych: saloniku literackiego, pracowni biologicznej oraz auli, która stała się siedzibą szkolnego teatru pod nazwą „Teatr 2i1”.
W roku 2011 wdrożona zostaje nowa koncepcja rozwoju szkoły, która uczniowską kreatywność stawia na pierwszym miejscu. Rok później realizowany jest projekt edukacyjny z okazji 100-lecia śmierci patrona - Bolesława Prusa. Z tej okazji odbywają się debaty, warsztaty, wykłady oraz imprezy o charakterze rozrywkowym. Pracownicy i uczniowie przebierają się w stroje z epoki autora "Lalki" i uczestniczą w happeningu zamykającym Rok Prusa. Szkoła stawia na kształcenie metodą projektów. Do szczególnie udanych należą: coroczne edycje Festiwalu Piosenki Filmowej, zawody sportowe "Prusejada", projekt "Irlandia, wyspa filozofów i pisarzy" oraz Tydzień Kultury Szkoły. Nauczyciele podejmują współpracę z kolegami z Niemiec, Hiszpanii, Francji, Litwy i Ukrainy i organizują wyjazdy uczniów do tych krajów. Szkoła upowszechnia wśród młodzieży wiedzę o kulturze i historii Polaków mieszkających na dawnych kresach Rzeczypospolitej.
W 2014 r. XXI LO przyjmuje nowy sztandar, na którym widnieje hasło "Szanujemy tradycję. Patrzymy w przyszłość”. Słowa te dobrze oddają ducha Liceum. Początek nowego roku przynosi informację o znaczącym sukcesie: XXI LO na 26. miejscu w ogólnopolskim Rankingu Liceów Ogólnokształcących oraz na 22. miejscu w Rankingu Maturalnym Liceów Ogólnokształcących 2015.
Szkoła rozpoczyna przygotowania do uroczystych obchodów 70-lecia istnienia w roku 2016. Redakcją jubileuszowej książki zajmuje się dr Marcin Górecki, nauczyciel języka polskiego. Powstają karykatury nauczycieli rysowane przez ucznia szkoły, które wraz ze zdjęciami ilustrują publikację. Teksty piszą wszyscy, którzy mają jakieś wspomnienia związane z Liceum. Tak powstaje nasza kolejna książka pt. „7 dekad Prusa”. Na ostatnim piętrze dyrektor szkoły tworzy Galerię Absolwentów XXI LO, w której znalazły się plakaty przedstawiające historię szkoły. Zjazd absolwentów odbywa się w czerwcu 2016 roku w Filharmonii Łódzkiej.
W kolejnych latach powstają nowe pomysły i projekty, między innymi: „Językiem matematyki został opisany świat” kierowany przez Hannę Ejzert. „Gorąca hiszpańska wiosna filmowa”, „Symulacja rozprawy sądowej”; „Młodzi Łodzianie Promują Swoje Miasto” , „Lektury inspiracją do kreatywnych działań uczniów – interpretacje i reinterpretacje”, "Mój dzień w XXI LO; „Write and Read Rust a veli, Maraton Pisania Listów Amnesty International, Dzień Szkoły Promującej Zdrowie pod hasłem "Biolog i chemik o ludzkim ciele", "Zbigniew Herbert - poeta i obywatel", "Znani ćwiczą z nami", "Wolontariat na Wesoło" realizowany pod kierunkiem Katarzyny Golec, "Koszykówkowy Turniej Mikołajkowy" i wiele innych zarówno z inicjatywy uczniów, jak i nauczycieli.
W październiku 2018 roku odbywa się uroczystość otwarcia szkolnego teatru "Teatr 2i1" prezentacją przedstawienia pt. "Liss" na podstawie tekstu S. Mrożka oraz przedstawienia „Mosty. Koincydencje” szkolnej grupy teatralnej "Bez znieczulenia”. Opiekunką szkolnego teatru od lat jest pani Katarzyna Józefczyk.
W ostatnich latach młodzież uczestniczy, odnosząc sukcesy, w debatach oksfordzkich pod kierunkiem nauczycielki języka angielskiego pani Anny Bator. W okresie tym, wielu uczniów angażuje się w przygotowania do konkursów i olimpiad przedmiotowych, zdobywając tytuły finalistów i laureatów. Najwięcej z nich bierze udział w olimpiadach: historycznej, wiedzy o Polsce i świecie współczesnym, literatury i języka polskiego, geograficznej, a nawet po raz pierwszy w olimpiadzie wiedzy ekonomicznej.
To dziesięciolecie szkoły - to wielkie zmiany organizacyjne i programowe. Dwie potężne reformy oświaty, jedna wprowadzająca trzyletnie liceum po gimnazjum (2011) oraz druga wdrażająca w szkołach czteroletnie liceum po 8-letniej szkole podstawowej (2019). To czas zmian w procesie nauczania, wykorzystania technologii IT w prowadzeniu lekcji (wszystkie pracownie zostały wyposażone w laptopy, komputery, kamery i projektory multimedialne). To także czas nauczania zdalnego i hybrydowego wymuszonego przez trwającą dwa lata pandemię COVID-19. W 2021 roku Liceum ma silną pozycję na rynku edukacyjnym (56. miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Liceów Ogólnokształcących i stuprocentową zdawalność egzaminów maturalnych).